Ekainaren 28ko 5/2023 Errege Lege Dekretuaren bidez Langileen Estatutuaren 37. artikuluan sartutako lan-baimen berriek zalantzak sortzen dituzte hainbat gairen interpretazioari dagokionez.
Alderdi eztabaidagarrienak argitzeko asmoz, eta une honetan erantzun irmo eta eztabaidagarririk eman gabe, berritasunaren aurrean, interpretazio-irizpideak helarazten dizkizuegu gure aholkularitza juridikoak emandako zalantza ohikoenen aurrean, arlo horretan ematen diren lehen epaiak noiz emango zain.
- “Bost egun ezkontidearen, izatezko bikotekidearen edo odol-ahaidetasunezko edo ezkontza-ahaidetasunezko bigarren mailarainoko ahaideen istripu edo gaixotasun larriagatik, ospitaleratzeagatik edo etxean atseden hartzea eskatzen duen ospitaleratzerik gabeko ebakuntza kirurgikoagatik, izatezko bikotekidearen odol-ahaidetasunezko ahaidea barne, bai eta langilearekin etxebizitza berean bizi den eta hura benetan zaindu behar duen beste edozein pertsonarena ere. “
Baimen hori egun naturalei edo lanegunei dagokie?
Hori da gai eztabaidagarrienetako bat. Auzitegi Gorenak “baimen laburrak” izenekoei buruz emandako doktrina aplikatzen badugu, gaixotasun larriengatiko mota horretako baimenen aplikazioan sortutakoa, lanegunen aurrean gaudela ondorioztatu beharko genuke.
Auzitegi Gorenaren doktrina errespetatzeko irizpide bera aplikatuz, honako hau ulertu behar dugu: ospitaleratze-kasuetan, baimenak eta premia-egoerak irauten dute, eta ospitaleratzea 2 egunekoa bada, baimena ez da haratago luzatu behar, etxean atseden hartzeko mediku-preskripzioaren kasuetan izan ezik, kasu horietan ospitaleratze-egunak etxeko atseden-egunei batu ahal izango baitzaizkie.
- Kasu honetan, nortzuk dira senideak eta bizikideak?
Baimen hori odol-ahaidetasuneko 2. mailako ahaideetara arte eska daiteke, norberaren odol-ahaidetasunekoak edo ezkontza-ahaidetasunekoak izan; baita etxebizitza berean bizi den pertsonarentzat ere -beraz, erroldatuta dagoela ziurtatzea eska liteke-, betiere bizikide horrek langileak benetan zaindu behar badu.
- Baimena jasotzeko eskubidea ematen duen egoera egiaztatu behar da?
Baimenak egiaztatu egin behar dira, bai ospitaleratze-egunetan, bai atseden-kasuetan, preskripzioarekin batera.
- Zer gertatzen da lekualdatzeko beharra dagoenean?
Ez dago baimena luzatzerik joan-etorriengatik. Arauak ez du ezer esaten horri buruz.
- “Ezinbesteko arrazoiengatik lanera ez joateko eskubidea izango du langileak, senideekin edo bizikideekin zerikusia duten premiazko familia-arrazoiak direla-eta beharrezkoa denean, gaixotasuna edo istripua dela eta, lanera berehala joan behar duenean..
Langileek eskubidea izango dute absentzia-orduak ordaintzeko, idatz-zati honetan aurreikusitako arrazoiengatik, urtean lau egunen baliokideak direnak, hitzarmen kolektiboan ezarritakoaren arabera, edo, halakorik ezean, enpresaren eta langileen legezko ordezkaritzaren arteko akordioaren arabera, eta, hala badagokio, absentziaren arrazoiaren egiaztagiria aurkeztu beharko dute langileek. “
- Kasu honetan, nortzuk dira senideak eta bizikideak?
Ulertu behar dugu definitzen den bizikidetza-unitatea gaixotasun larriagatik ordaindutako baimenerako ezarritako bera dela, eta baimen hori desberdina dela. Kasu horretan, lanpostutik ustekabean eta ustekabean alde egiteko beharra aurreikusten da. “Ezinbesteko” edo “ezinbesteko presentziako” kasuei buruzko aipamenek hala zehazten dute.
- Nola zenbatzen da urtean lau eguneko aldi hori?
Baimen horren arazo nagusia erabilera zehazteko eta kontrolatzeko moduan datza – urtean 4 egunetan –, arauak ez baitu aipatzen urte hori zenbatzeko denbora-tartea. Urteko aldiak araua indarrean sartu zenekoa erreferentziatzat hartuta zenbatuko dira. Egutegiko urte natural bakoitzari erreferentzia egiten zaiola ere esan daiteke. Gure irizpidea desberdina da. Gure ustez, langile bakoitza bere eskubidearen titularra da, eta eskubide hori lehenengo gertaera eragilea sortzen denean hasiko da. Une horretan urte natural bat zenbatzen hasiko da. Une horretatik aurrera, eta ireki denetik urtebete bete arte, baimena behar den denboraz metatuko da, 4 egun batu arte. Baimen hori hasi zenetik urtebete igaro ondoren, kontagailua hutsean jarriko litzateke, grafikoki esanda. Urte natural horren barruan 4 egun baino gehiago erabiltzen badira, gehiegizkoa ez da ordaindutako baimentzat hartuko, baizik eta justifikatutako absentziatzat, baina ez da ordainduko.