Emakumeen eta Gizonen Ordainsari Berdintasunari buruzko 902/2020 Errege Dekretua
Joan den 2020ko urriaren 13an, 901/2020 eta 902/2020 Errege Dekretuak onetsi ziren, enpleguari eta lanbideari dagokienez emakumeen eta gizonen arteko tratu- eta aukera-berdintasuna bermatzeko neurri urgenteei buruzko 6/2019 Legea garatzeko. Horiek berekin ekarriko dute erakundeek antolakuntza-neurriak ezartzeko beharra, lan-arloan emakume eta gizonen arteko berdintasun-printzipioa zehazteko.
Zehazki, Emakumeen eta Gizonen Ordainsari Berdintasunari buruzko 902/2020 Errege Dekretuaren xedea da erakundeetan soldata-arrakalak deuseztatzea, zeina honela definitzen baituen EBk: “Bi sexuetako langileek jasotako soldaten arteko aldea, langile guztien orduko diru-sarrera gordinen batez besteko aldean oinarrituta kalkulatua”.
Errege Dekretu berri honek funtsezko 5 kontzeptu gehitzen ditu, 2021ean zehar erakunde guztiek bereganatu beharko dituztenak, alde batetik, egungo araudia betetzeko, eta, bestetik, emakume eta gizonen arteko barneko politika eta praktikak finkatzeko.
ORDAINSARI-BERDINTASUNA
Langileen Estatutuaren 28.1 artikuluak eta 902/2929 Errege Dekretuak edukia ematen diote emakume eta gizonen arteko ordainsari-berdintasunaren kontzeptuari: “Lan batek beste baten balio berdina izango du agindutako funtzio edo lanen izaera, horretarako eskatutako baldintza profesionalak, hezkuntzakoak eta prestakuntzakoak, lana egikaritzearekin lotutako faktoreak eta jarduerak gauzatzeko lan-baldintzak baliokidean direnean”.
Funtzioen izaera: Funtzio edo lanen izaeratzat jotzen da lan-harremanaren funtsezko edukia, bai legean edo hitzarmen kolektiboan ezarritakoarekin bat eta bai egindako jardueraren edukiarekin bat.
Hezkuntza-baldintzak: Hezkuntza-baldintzatzat jotzen dira araututako kualifikazioei dagozkienak eta jardueraren egikaritzearekin lotuta daudenak.
Baldintza profesionalak eta prestakuntzakoak: Baldintza profesional eta prestakuntzakotzat jotzen dira langilearen kualifikazioa egiaztatzeko balio dezaketenak, esperientzia edo prestakuntza ez-arautua barne, betiere lotura badu jardueraren garapenarekin.
Lan-baldintzak: Lan-baldintzatzat eta lanarekin lotutako faktoretzat jotzen dira aurrekoekiko ezberdinak direnak eta jardueraren egikaritzean funtsezkoak direnak. Xede horietarako, funtsezkoak izan daitezke, beste faktore eta baldintza batzuen artean, izaera ez-zehatzarekin, neketasuna eta zailtasuna, postura indartuak, mugimendu errepikakorrak, trebetasuna, xehetasuna, isolamendua, erantzukizun ekonomikoa eta pertsonen ongizatearekin lotutakoa, balio-aniztasuna edo betebeharren definizio luzea, trebetasun sozialak, pertsonen zaintza- eta arreta-trebetasunak, gatazkak ebazteko gaitasuna edo antolakuntza-gaitasuna.
Ordainsari-berdintasuna balio berdineko postuei aplikatu ahal zaien arau-printzipioa da, eta generoaren soldata-arrakalak kalkulatutako batez besteko soldata-aldea jasotzen du.
• Diskriminazio zuzena: Ordainsari desberdina balio berdineko lanagatik
Zeharkako diskriminazioa: Ordainsari ezberdina kontratazioan, kontratazio motan, lanpostu motan, postu maskulinizatuekin lotutako plusetan, senideen zaintzan, eta abarretan oinarrituta.
Doitu gabeko soldata-arrakala: Emakume eta gizonen arteko batez besteko soldata-alde portzentual gordina neurtzen du, bi kolektiboek ezaugarri sozioekonomikoetan eta lanpostuan dituzten ezberdintasunak alde batera utzita.
Soldata-arrakala doitua: Emakume eta gizonen arteko batez besteko soldata-aldea neurtzen du, kontuan hartuta pertsonen desberdintasun sozioekonomikoak (hezkuntza-maila, adina, etab.) eta lanpostukoak (kontratu mota, lanaldi mota, sektorea, etab.).
Ordainsari-berdintasuna lortzeko, hainbat neurri aplikatuko dira: ordainsari-erregistroak, ordainsari-auditoretzak, lanpostuak baloratzeko sistemak eta langileen informaziorako eskubidea erabiltzea.
ORDAINSARI-ERREGISTROA
902/2020 Errege Dekretuarekin bat, 2021eko apirilaren 14tik aurrera, nahitaezkoa izango da enpresa guztientzat ordainsari-erregistro bat prestatzea soldata-sistemaren gardentasuna bermatzeko, baita ordainsari-informaziorako sarbide egokia ere.
Erregistro horrek plantilla osoa hartuko du barne, zuzendariak eta goi-mailako karguak barne. Talde profesionalaren, mailaren, lanpostuaren edo beste edozein sailkapen-sistemaren arabera egingo da, eta soldaten, soldata-osagarrien eta soldataz kanpoko eskuratzeen (baita gauzaz ere) batezbestekoa eta mediana jasoko ditu.
Hori prestatzeko, beharrezkoa izango da langileen ordezkariei aurretiaz (hamar egun) kontsultatzea, prestatu edo aldatzeko, eta, printzipioz, urtebeteko balioa izango du.
Formatuaren eredu bat dago Lan eta Berdintasun Ministerioaren webgunean.
LANPOSTUEN BALORAZIOA
Erakundeek lanpostuen balorazioa egin beharko dute, jarduerarekin lotutako funtsezko faktoreak gehituko dituena, beharrezko prestakuntza barne.
Prestatzeko, erakunde baten postuetako funtzioen balioa deskribatu eta zenbatetsi behar da, kontuan hartuta lanpostua bereizten duten baldintza guztiak era lanpostuen funtzio edo lanen izaera baloratuz, eta ez jarduketa, pertsona edo egikaritzeena.
Sistema analitikoen bidez egingo da, eta hiru irizpidek gidatuko dute: egokitzapena, osotasuna eta objektibotasuna.
Egokitzapena: Egokitzapenak dakar balorazioaren funtsezko faktoreak izatea jarduerarekin lotutakoak eta hura osatzen dutenak, beharrezko prestakuntza barne.
Osotasuna: Osotasunerako, balio berdina dagoela egiaztatzeko, kontuan hartu behar dira lanpostua bereizten duten baldintza guztiak, bat bera ere ahaztu edo gutxietsi gabe.
Objektibotasuna: Objektibotasunak dakar ordainsari zehatz bat finkatzeko kontuan hartu diren faktoreak identifikatzeko mekanismo argiak egotea, eta ez egotea genero-estereotipoak islatzen dituzten faktore edo balorazio sozialen menpe.
ORDAINSARI-AUDITORETZA
Ordainsari-auditoretza bat egitea nahitaezkoa izango da soilik berdintasun-planak egiteko betebeharra duten erakundeentzat, eta horien barruan jasoko da, indarraldi berarekin.
Auditoretza horrek lanpostuen balorazioa jasoko du, eta aukera emango du ordainsari-desberdintasuneko egoerak zuzendu eta prebenitzeko.
Ordainsariaren berdintasun-azterlan bat gauzatuko da, genero-ikuspegiarekin, ordainsariaren desberdintasunen puntuak identifikatzeko postu bakoitzari begira, eta “jarduketa-plan” bat izango du, helburuak, neurriak, kronograma, arduradunak eta jarraipen-sistemak jorratuko dituena.
INFORMAZIORAKO SARBIDEA
Langileek enpresaren ordainsari-erregistroa kontsultatzeko duten eskubidea jasotzen da, kategorietan eta sexutan banatuta, langileen ordezkarien bitartez. Ez badago ordezkaririk, informaziorako eskubideak du barne hartuko eduki osoa, eta ehunekoen desberdintasunetara mugatuko da, batez besteko ordainsarietakoak.